FIP, FeLV i FIV czyli choroby zakaźne kotów
Białaczka kotów (FeLV)
Białaczka kotów jest chorobą zakaźną wywołaną przez retrowirus FeLV. Wirus ten występuje u kotów domowych i charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem. Białaczka uznawana jest za jedną z najczęstszych przyczyn śmierci wśród młodych kotów. Wirus może trwać w stanie „uśpienia”, nie dając objawów przez kilka miesięcy, a niekiedy nawet lat. Do zakażenia dochodzi przez bezpośredni kontakt ze śliną, moczem, kałem, krwią lub innymi płynami ustrojowymi chorego lub będącego nosicielem osobnika, choćby podczas pielęgnacji lub walk terytorialnych. Możliwe jest również zakażenie za pośrednictwem wspólnie używanych misek. Wirus białaczki kotów może wywołać immunosupresję, czyli bardzo silne osłabienie odporności, anemię, zaburzenia układu rozrodczego i krzepliwości krwi oraz choroby układu nerwowego, zapalenie nerek, stawów i choroby nowotworowe. Tak silne osłabienie odporności sprawia, że zarazki, które wcześniej nie wywołałyby choćby kichnięcia, teraz mogą doprowadzić do poważnego zakażenia.
W momencie kontaktu zdrowego kota z płynami ustrojowymi chorego osobnika wirus przedostaje się do organizmu i dociera do szpiku kostnego, gdzie ma doskonałe warunki do rozwoju, a następnie przedostaje się do krwi. Najbardziej narażone na infekcje są młode koty, w szczególności te, które nie ukończyły 16 tygodni, choć wirus przenosi się również wśród kotów dorosłych. Skutki działania wirusa nie są widoczne od razu, a jego rozwój zależy od indywidualnej odporności każdego organizmu. W zależności od umiejscowienia wirusa może on wywoływać długotrwałe lub nawracające zakażenia, problemy z krzepliwością lub anemię. Nagła utrata wagi, osowiałość i brak apetytu są kolejnymi sygnałami alarmującymi, którym należy przyjrzeć się dokładniej, przeprowadzając szczegółowe badania.
W przypadku FeLV diagnostyka bazuje na testach takich jak ELISA, który niekiedy może dać błędny wynik oraz PCR, który jest badaniem bardziej szczegółowym. Po uzyskaniu pozytywnego wyniku podejmuje się leczenie objawowe i paliatywne, które ma poprawić komfort życia chorego kota. Należy jednak pamiętać, że białaczka kotów jest chorobą nieuleczalną. Dlatego celem podjętej terapii jest wzmocnienie odporności i wyeliminowanie zakażeń wtórnych. Zastosowane antybiotyki i leki przeciwzapalne, a także suplementy i odpowiednio dobrana dieta mają na celu przede wszystkim poprawę ułatwienie życia choremu zwierzakowi.
Jedynym skutecznym środkiem ochronnym przeciwko wirusowi FeLV jest szczepienie oraz odizolowanie zdrowego kota od potencjalnie zagrażającego mu środowiska. Należy jednak pamiętać, że szczepienie należy wykonać wyłącznie w przypadku zdrowych kotów, u których nie potwierdzono obecności wirusa. Jednak w przypadku szczepionek podawanych przeciwko wirusowi FeLV istnieje ryzyko rozwinięcia się w miejscu wkłucia złośliwego nowotworu – mięsaka – dlatego ważne jest aby podać ją nisko w kończynę lub ogon. Ze względu na ryzyko rozwinięcia się nowotworu nie zaleca się szczepień kotów, które nie mają kontaktów z innymi osobnikami i nie wychodzą na zewnątrz.
Zakaźne zapalenie otrzewnej (FIP)
FIP inaczej znany pod nazwą zakaźnego zapalenia otrzewnej, to nieuleczalna choroba kotów wywołana przez koronawirus FcoV. Wywołuje on uogólniony stan zapalny, któremu towarzyszy nawracająca gorączka, utrata wagi, jadłowstręt i apatia. Zakażenie FcoV jest szczególnie częste w środowiskach o dużym zagęszczeniu kotów oraz u tych, które nie ukończyły roku. Wirus najczęściej przenoszony jest bezpośrednio poprzez kontakt z kałem zakażonego osobnika lub pośrednio poprzez kuwetę, buty i ubranie. FIP jest chorobą, która rozwija się jedynie u części osobników, co zależy głównie od indywidualnej odporności każdego kota. Znaczna część zakażonych FcoV przechodzi jedynie łagodne zapalenie jelit lub pozostaje w pełni zdrowa, a zakażony osobnik może stać się siewcą wirusa już po 2 dniach od zarażenia. Taki rodzaj zakażenia uznawany jest za biotyp jelitowy. Może on jednak w wyniku mutacji przerodzić się w biotyp wywołujący FIP, inaczej określany „fipogennym”. W wyniku tej mutacji nie namnaża się on już wyłącznie w jelitach, ale nabiera zdolności tworzenia się w monocytach i makrofagach, które transportują wirus po całym organizmie. W wyniku tego dochodzi do rozwinięcia się stanu zapalnego w pobliżu naczyń krwionośnych, co powoduje rozwój ziarniaków w narządach – wątrobie, nerkach, jelitach, śledzionie, a nawet oczach i układzie nerwowym. Może temu towarzyszyć gromadzenie się wysięku w jamie otrzewnej i opłucnej.
Rozpoznanie choroby w przypadku wystąpienia wysięku jest zadaniem prostym, tak forma bezwysiękowa często przysparza lekarzom trudności, ponieważ objawy towarzyszące nie wskazują jednoznacznie na FIP. W celu uzyskania diagnozy można przeprowadzić badanie hematologiczne, biochemiczne lub PCR. Badanie hematologiczne wykaże niski poziom limfocytów i podwyższony poziom neutrofili, biochemiczne obniżony stosunek albumin do globulin i podwyższoną bilirubinę, zaś PCR wykrywa materiał genetyczny wirusa.
FIP jest chorobą nieuleczalną, a rokowania niezależnie od formy wysiękowej lub bezwysiękowej nie są pomyślne. Podejmowane leczenie ma wyłącznie poprawić komfort życia, jednocześnie minimalnie je przedłużając. Aby zabezpieczyć kota przed wirusem należy przede wszystkim regularnie czyścić kuwetę i miski, z których on korzysta, a także odizolować go od potencjalnie niebezpiecznego środowiska. Istnieje szczepionka, którą można podać, jednak jest to wciąż kwestią kontrowersyjną.
Zakażenie wirusem zespołu niedoboru immunologicznego kotów (FIV)
FIV czyli wirus zespołu niedoboru immunologicznego, potocznie nazywany kocim AIDS lub HIV jest nieuleczalną chorobą upośledzającą trwale działanie układu immunologicznego. Wirus ten przenoszony jest poprzez płyny ustrojowe takie jak krew, mleko, ślina czy mocz, dlatego do zarażenia dochodzi najczęściej poprzez bezpośredni kontakt z zarażonym osobnikiem. Przenosi się on również drogą płciową, a także z kotki będącej nosicielką na miot. Do zakażeń dochodzi najczęściej wśród kotów wolnożyjących i wychodzących na zewnątrz.
Diagnostyka wirusa opiera się przede wszystkim poprzez wykonanie badań diagnostycznych krwi, które wskażą obecność określonych białek. Wynik uzyskuje się po upływie około dziesięciu minut. Jednak u kociąt poniżej 6 miesiąca życia nie należy przeprowadzać testów lub ich wynik należy powtórzyć po upływie trzech miesięcy. Dzieje się tak ponieważ młode kocięta wciąż posiadają przeciwciała pochodzące od matki, które mogą fałszywie wpłynąć na wynik.
W ciągu dziewięciu tygodni od momentu kontaktu z zarażonym kotem następuje namnażanie wirusa, co doprowadza do infekcji. Objawiają się one podwyższoną temperaturą, osowiałością, a niekiedy również biegunką. Istotne jest to, że u kotów o silnej odporności nie występują w tym czasie objawy mogące świadczyć o tym, że coś niepożądanego dzieje się w ich organizmie. Następnie wirus przechodzi w fazę bezobjawową, podczas której kot będący nosicielem stwarza zagrożenie dla innych osobników. Do aktywacji wirusa dochodzi często dopiero po kilku kolejnych miesiącach, a niekiedy nawet latach. Wówczas następuje pogorszenie stanu zdrowia kota, co może objawiać się brakiem apetytu, wypadaniem sierści i osłabieniem. Już na tym etapie można wyczuć u kota powiększone węzły chłonne, a z czasem stan jego zdrowia znacznie się pogarsza. Wówczas pojawiają się niegojące rany, spadek masy ciała, pogorszenie kondycji skóry, infekcje górnych dróg oddechowych, a także choroby dziąseł i zębów. W ostatnich etapach choroby dochodzi do wielonarządowej niewydolności, co często prowadzi do eutanazji mającej ukrócić dalsze cierpienia wywołane przez chorobę.
Zespół niedoboru immunologicznego jest chorobą nieuleczalną, dlatego podjęte działania mają ograniczyć namnażanie się infekcji obniżających odporność kota, nie doprowadzając do kolejnych spustoszeń w jego organizmie. Chory kot wymaga również podawania mu odpowiednio zbilansowanej diety, dodatkowo suplementowanej witaminami, których celem będzie poprawa jego odporności. Ważne jest by regularnie dokonywać odrobaczania i szczepień, dzięki czemu ograniczy się ryzyko wystąpienia innych chorób, mogących znacznie pogorszyć stan czworonoga.
Aby uchronić kota przed zakażeniem należy w miarę możliwości zadbać o to aby nie był on kotem wychodzącym. Istotne jest również poddanie kota zabiegowi kastracji lub sterylizacji, ponieważ w dużej części wirus ten przenosi się drogą płciową.
